Mahkeme Harç ve Gider Hesaplama

Mahkeme harç ve gider hesaplama işlemlerinizi Kadim Hukuk ve Danışmanlık güvencesiyle yapabilir, dava açarken ödeyeceğiniz harç ve giderleri kolaylıkla öğrenebilirsiniz. Mahkeme harç ve gider hesaplama ekranında, hesaplanmasını istediğiniz mahkemeyi, dava değerini, tanık, taraf, bilirkişi ve avukat sayısını girerek mahkeme harç ve gider tutarını hesaplayabilirsiniz. Hesaplama yılı 2024 yılı olup bu yılın yasal parametrelerine göre hesaplama yapılmaktadır. Tek yapmanız gereken Mahkeme harç ve gider hesaplama programında ilgili kısımları doldurmak.

[vc_message] Mahkeme harç ve gider hesaplama için programımızı kullanabilirsiniz.[/vc_message][vc_row][vc_column]

• İnfaz Hesaplama
• Serbest Meslek Makbuzu Hesaplama
• Kıdem Tazminatı Hesaplama
• Araç Değer Kaybı Hesaplama
• Trafik Kazası Tazminatı Hesaplama

Mahkeme Giderleri Nelerdir?

Mahkeme harç ve gider hesaplama yaparken kanundan belirtilen giderler tek tek toplanır. Fakat bu işlem o kadar kolay değildir. Zira dava türüne göre mahkeme harç ve gider hesaplama değişmektedir. Kural olarak devlet, diğer kamu hizmetleri gibi, adalet dağıtımı hizmetini de karşılıksız yapar. Ancak yargı organları, kişilerin özel çıkarları hakkında da karar verdiklerinden, bu hizmetin yürütülmesi için yapılan harcamaların bir kısmının bu hizmetten yararlananlar tarafından karşılanması, çağdaş sosyal hukuk devletinde kabul edilmektedir. Adalet dağıtımında toplumsal barışın ve huzurun sağlanması gibi kamuyu ilgilendiren genel yarar da mevuttur. Bu nedenle, yargılama sebebiyle kişilerden istenen paralar, bu hizmet için yapılan giderlerin tamamı değildir, bir katılım payıdır. Yargılama giderleri, bir yargısal faaliyetin yürütülebilmesi için ortaya çıkan ve ödenmesi gereken giderlerdir. Bu giderler üçe ayrılır:

• Harçlar,
• Vekalet ücreti,
• Masraflar

Kişileri hak ve alacaklarına kavuşturmak amacıyla Devlet mahkemeler veya icra ve iflas teşkilatı vasıtasıyla hizmet vermektedir. Bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin bir kısmı, bu hizmetten yararlanan gerçek ve tüzel kişilerden alınmaktadır. Devletin mahkemeler ve icra ve iflas teşkilatı aracılığı ile sunduğu faaliyet sebebiyle, bu faaliyetten yararlananlardan aldığı temel ücret harçlardır. Harçlar, Harçlar Kanunu uyarınca hesaplanmakta ve belirlenmektedir. Ancak Devletin mahkemeler ve icra ve İflas teşkilatı aracılığı ile sunduğu yargılama ve takip faaliyetlerinde “harçlar” yanında başkaca giderler de yapılmaktadır. Yargılama giderlerinde bileşen olarak harçların, vekalet ücretinin ve diğer giderlerin yer alması sebebiyle, kavramın tanımlanması da bu bileşenler esas alınarak yapılmaktadır.

Dolayısıyla yargılama giderleri kavramı açıklanırken, öğretide ve uygulamada, “Yargılama Harç ve Giderleri”, “Yargılama Harçları, Yargılama Giderleri ve Yargılama Giderlerinden Olan Vekâlet Ücreti”, “Muhakeme Masrafları”, Masarifi Muhakeme”, gibi kavramlar kullanılmaktadır. Yine öğretide yapılan tanımlamada “Bir davanın, çekişmesiz yargı işinin, tahkim yargılamasının başından sonuna kadar, tarafların taleplerinin incelenip araştırılması ve bir karara bağlanması amacına yönelik olarak tarafların ve gerektiğinde hazinenin ödemesi gereken paraların bütününe yargılama harç ve giderleri adı verilmektedir. Mahkeme giderleri şunlardır;

• Dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri.
• Dosya ve sair evrak giderleri.
• Geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname” ve vekaletname düzenlenmesine ilişkin giderler (uyuşmazlıkların türüne göre davacı veya davalı tarafından ihtar çekilmesi, noterde vekâletname düzenlenmesi, protesto çekilmesi gibi giderler de yargılama giderlerindendir. Bunların asıl dava içinde bir alacak olarak değil, yargılama gideri olarak talep edilmesi gerekir).
• Keşif giderleri.
• Tanık ile bilirkişiye ödenen ücret ve giderler.
• Resmi dairelerden alınan belgeler için ödenen harç, vergi, ücret ve sair giderler.
• Vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderlerine karşılık hakimin takdir edeceği miktar:
• Vekili bulunduğu halde mahkemece bizzat dinlenmek, isticvap olunmak veya yemin etmek üzere çağrılan taraf için takdir edilecek gündelik, yol ve konaklama giderleri.
• Yargılama sırasında yapılan diğer giderler olarak sayım yapılmıştır.

[vc_message]Biz bu yazımızda harçlar ile masrafları inceleyeceğiz, vekalet ücretini ise ayrı bir yazımızda ele alacağız.[/vc_message][vc_row][vc_column]

Mahkeme Harçlar Türleri

Devletin mahkemeler aracılığı ile özellikle hukuk alanındaki davalarda kişileri hak ve alacaklarına kavuşturmak amacıyla verdiği hizmet dolayısıyla yapılan giderlerin bir kısmı bu hizmetten yararlanan gerçek ve tüzel kişilerden alınmaktadır. Bunların başında da harçlar gelmektedir. Harçlar, devletin mahkemeler aracılığı ile sunduğu yargılama faaliyeti sebebiyle, bu faaliyetten yararlananlardan Harçlar Kanunu ve ilgili diğer Kanun ve düzenlemeler uyarınca aldığı bedel, ücrettir.

Harçlar Kanununda sadece yargı harçları düzenlenmemiş, bunun yanında noter harçları, vergi yargısı harçları, tapu ve kadastro harçları gibi (bkz. HK m.1) harçlar da düzenlenmiştir. Harçlar Kanunu (HK m. 2), harçların hangi işlemlerden veya hizmetlerden hangi oran veya tutarda alınacağını bu Kanuna bağlı olarak çıkarılan tarifeler ile belirleneceğini hükme bağlamıştır. Bunlardan yargı işlemlerinden alınacak harçlar da (1) Sayılı Tarifede belirlenmiştir. Bu tarifeler her yıl yenilenmekte ve gerekli ilave, düzeltme veya değişiklikler de yapılmaktadır. Tarifeler Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmektedir. Harçların en önemlileri şunlardır:

• Başvurma harcı: Dava açarken davacıdan veya davaya müdahale edenden peşin olarak alınan harçtır. Maktu harçlardandır (Harçlar Kanunu m. 27).
• Celse harcı: Taraflar veya vekillerinin ertelenmesine neden oldukları duruşma için alınır. Maktu harçtır. (Harçlar Kanunu 1 sayılı Tarife, A, II).
• Karar ve ilam harcı: Konusu para ile değerlendirilemeyen dava ve işlerde (mesela boşanma davasında) peşin olarak alınan, maktu bir harçtır. Konusu para ile değerlendirilebilen dava ve işlerde ise (mesela alacak ve mal davalarında) nispi olarak alınır.
• Keşif harcı: Hakim, uyuşmazlık konusu hakkında bizzat duyu organları yardımıyla mahkemede inceleme yaparak bilgi sahibi olabileceği gibi dava ile ilgili yerde inceleme yapmak için keşif yapılmasına da karar verebilir. Hakim gerektiğinde keşifte bilirkişi yardımına da başvurabilir. Keşif kararı, mahkemece, sözlü yargılamaya kadar taraflardan birinin talebi üzerine veya resen alınır (HMK m. 288). Keşif, davaya bakan mahkemece icra edilir. Keşif konusu, mahkemenin yargı çevresi dışında ise inceleme istinabe suretiyle yapılır. Keşif konusu, büyükşehir belediye sınırları içerisinde ise inceleme, davaya bakan mahkeme tarafından da yerine getirilebilir. (HMK m.289) Keşfin yeri, kapsamı ve zamanı mahkeme tarafından tespit edilir. Keşif, taraflar hazır iseler huzurlarında, aksi takdirde yokluklarında yapılır. Mahkeme keşif sırasında tanık ve bilirkişi dinleyebilir. Keşif sırasında, yapılan tüm işlem- ler ve beyanları içeren bir tutanak düzenlenir. (HMK m.290).

Nispi karar ve ilam harçlarının dörtte biri, dava açarken peşin olarak ödenir. Ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide birdir (Harçlar Kanunu m. 28/a). Bu kısmın hesabında dava konusunun, dava dilekçesinde belirtilen miktar veya değeri esas alınır.

Kalan kısmı ise, kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödenir. İki ay içinde ödenmezse, harç, vergi dairesince tahsil olunur (Harçlar Kanunu m. 37). Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez (Harçlar Kanunu m. 28/a). Davanın reddine karar verilmesi halinde, nispi karar ve ilam harcına tabi dava da olsa, maktu harç ödenir (Harçlar Kanunu 1 sayılı Tarife, A, III, 2, a). Davadan feragat veya davayı kabul veya sulh, ilk duruşmada vuku bulursa, karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınır (Harçlar Kanunu m. 22). Mahkeme harç ve gider hesaplama işlemlerini yapmadan dava açma yoluna girmeyiniz. Zira nispi harçlarda oldukça yüksek rakamlar karşınıza çıkabilir.

Harç Nedir?

Harç, yargı organlarının gördüğü adalet hizmeti nedeniyle belli tutar ve oranlarda aldığı paradır. Yargılama harçlarının türleri, oranları ve tutarları Harçlar Kanununda düzenlenmiştir (özellikle 1 sayılı tarifede).

• Maktu Harç Hesaplama: Harçlar, maktu ve nispi olmak üzere iki farklı biçimde hesaplanır. “Maktu”, kelime anlamı olarak “kesin” demektir. Tutarı kesin ve sabit olan, değişmeyen harçlara “maktu harç” denir. Maktu harçların tutarı, ilgili mevzuatta sabit değer olarak yer alır. Doğrudan o değer esas alınır, başka bir hesaplama yapılmaz. Maktu harçlar, konusu para ile değerlendirilemeyen hallerde alınır.
• Nispi Harç Hesaplama: Maktu harçlar dışında bir de nispi harçlar vardır. “Nispi”, kelime anlamı olarak “nispeten, göreceli” demektir. Nispi harçlar, harca konu yararın para ile ölçülebildiği hallerde söz konusu olur. Tarifede bu yarar veya konunun değerinin yüzdesi şeklinde yer alır. Yapılacak işleme ilişkin tutarın ilgili mevzuattaki yüzdesi alınarak hesaplanır. Örneğin bir tazminat davası açılacaksa, istenecek tazminat tutarının ilgili mevzuattaki yüzdesi alınır. Hesaplamaya ilişkin daha ayrıntılı örnek aşağıda verilmiştir.

Mahkeme Masrafları

Masraflar, bir davada harçlar ve vekalet ücreti dışında yapılan ve yargılama için zorunlu olan bir iş veya hizmetin gerektirdiği tüm harcamalardır. Bunlara “taraf masrafları” da denir. Hukuk Muhakemeleri Kanununun (HMK) 323. maddesine göre masraflar şunlardır:

• Dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri.
• Dosya ve sair evrak giderleri.
• Geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname ve vekâletname düzenlenmesine ilişkin giderler.
• Keşif, bilirkişi, tanık giderleri.
• Resmi dairelerden alınan belgeler için ödenen bedeller.
• Vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderleri; vekil bulunduğu hâllerde de tarafın bizzat dinlenmesi gereken durumlarda gündelik, yol ve konaklama giderleri.
• Yargılama sırasında yapılan diğer giderler.

Gider Avansı Nedir?

Avans olarak, öncelikle dava açılırken ödenecek olan “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansıdır”. Bu avans Kanunda da belirtildiği gibi (HMK m. 120) Adalet Bakanlığınca çıkarılan bir tarifeyle belirlenmektedir. Diğer yandan HMK Gider Avansı önemli bir özelliğe sahiptir. Bu avansın davacı tarafından yatırılması zorunludur ve dava şartı sayılmıştır. Hukuk Muhakemeleri Kanununda (m.114-1/g) davacının yatırması gereken gider avansının yatırılmış olması dava şartları arasında yer almıştır. Hal böyle olunca bu avansın yatırılmaması veya eksik yatırılıp verilen süre içinde tamamlanmaması halinde, dava, dava şartı yokluğundan (usulden) reddedilir (HMK m. 115).

Ayrıca, Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelikte de düzenleme yer almaktadır (Yönetmelik m. 205). Buna göre, davacı, yargılama harçları ile her yıl Bakanlıkça çıkarılacak gider avansı tarife- sinde belirlenecek olan tutarı dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Gider avansı, her türlü tebligat ve posta ücretleri, keşif giderleri, bilirkişi ve tanık ücretleri gibi giderler için davacıdan alınan meblağı ifade eder.

Kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak üzere, adli yardım talebiyle açılan dava ve işlerde adli yardım konusunda bir karar verilinceye kadar harç, gider ve delil avansı alınmaz. Gider avansının yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması halinde, mahkemece bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir. Dava şartı olan gider avansının yatırılmaması veya tamamlanmaması halinde, dava, dava şartı yokluğundan reddedilir.

Diğer yandan taraflardan her biri, ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansı da, verilen kesin süre içinde yatırmak zorundadır. Delil avansı, tarafların, dayandıkları delillerin giderlerini karşılamak üzere mahkemece belirlenen kesin süre içinde ödemeleri gereken meblağı ifade eder. Taraflar birlikte aynı delilin ikamesini talep etmişlerse, gereken gideri yarı yarıya avans olarak öderler. Taraflardan biri avans yükümlülüğünü yerine getirmediğinde, diğer taraf bu avansı da yatırabilir. Delil avansını yatırmayan taraf, o delilin ikamesinden vazgeçmiş sayılır. Tarafların üzerinde tasarruf edemeyecekleri dava ve işlerle, kanunlardaki özel hükümler saklıdır (HMK m.324). Delil avansının ödenmesine, hakim tarafından dilekçelerin verilmesi, ön inceleme aşaması veya tahkikatın başında karar verilir.

Özetle gider avansı, davanın yürütülmesi için zorunlu olan tebligatlara ve işlere ilişkin masraflar için önceden alınan bedeldir. Tamamı peşin olarak ödenir. HMK. m. 120/1 uyarınca, davacı yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Gider avansı, dava şartları arasında kabul edildiğinden (HMK. m. 114/1) davanın başında yatırılması gerektiği gibi, tüm dava boyunca da varlığını korumalıdır. Bu nedenle, avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması veya avansın eksilmesi halinde, mahkemece bu eksikliğin tamamlanması için davacıya süre verilir (HMK. m. 120/2). Dava şartı olan gider avansının yatırılmaması veya tamamlanmaması halinde, mahkeme davayı dava şartı yokluğundan reddeder (HMK. m. 115).

Mahkeme Harç ve Gider Hesaplama Örneği

30.000 TL alacağımız için asliye hukuk mahkemesinde dava açacağımızı varsayalım. Buna göre dava açarken mahkemeye ödememiz zorunlu olan harç ve giderleri hesaplayalım.

• Başvurma harcı: 427,60 TL’dir (2024 yılı için).
• Peşin harç: Dava konusu alacak miktarı 1.000’e bölünür, 68.31 ile çarpılır. Sonuçta çıkan rakamın 1/4’ü alınır. Örneğin 30.000 TL’lik alacak davası açacaksak, peşin harcı şu şekilde hesaplarız: 30.000/ 1.000 X 68.31 / 4 = 512,33 TL
• Gider avansı: İki taraflı bir davada 1.120,00 TL gider avansı alınmaktadır (2024 yılı için).
• Vekalet pulu: Vekalet pulu her davada sabittir. 96,00 TL’dir. İsterseniz pul alıp vekalete kendiniz yapıştırabilirsiniz.
• Vekalet harcı: Vekalet harcı da pul gibi her davada sabittir.60,80 TL’dir.

Davada tanık dinlenmesi, keşif yapılması ve benzeri diğer durumlarda gider avansı artmaktadır. Bunların hepsi ayrı ayrı eklenerek bu rakamın üstüne eklenir. 30.000 TL’lik dava için en az 2.216,73 TL mahkeme harç ve gideri ödenir.

Mahkeme Harç ve Gider Hesaplama Nasıl Yapılır?

Herhangi bir uyuşmazlık için mahkemeye dava açılmak istenmesi  durumunda devlet tarafından davanın açılabilmesi için alınan dava harcı hesaplaması sonucu hesaplanan harç miktarına dava harcı denir. Dava harcı hesaplamaya dahil olan dava harçları her yıl Adalet bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Harçlar Kanununda adli yargı, idari yargı ve Anayasa yargısına ilişkin dava ve işlerde alınacak harçlar düzenlenmiştir (1 sayılı tarife). Yukarıda da açıklandığı gibi kural olarak, konusu para ile değerlendirilemeyen hallerde maktu harç alınır. Harca konu yararın para ile ölçülebildiği hallerde ise nispi harç alınır. Bu kural, “hukuk mahkemeleri ile idare mahkemelerinde ve bunların üst mahkemelerinde” bu şekilde uygulanır.

Yani harca konu yararın para ile ölçülebildiği hallerde; hukuk mahkemelerinde, bölge adliye mahkemelerinin hukuk dairelerinde, Yargıtay’ın hukuk dairelerinde, idare mahkemelerinde, bölge idare mahkemelerinde, Danıştay’da nispi harç alınır; harç hesaplaması yapılır. “Ceza mahkemelerinde ise” masumiyet ilkesi gereğince, yargılama bitene kadar kişilerden harç ve gider alınmaz. Ceza davası kesinleştiğinde mahkum olan kişiden, yapılmış olan giderler alınır. Öte yandan “Anayasa Mahkemesine bireysel başvurularda” konu para ile ölçülebilse dahi, maktu harç alınır. Yani, Anayasa Mahkemesinde harç hesaplaması yapılmaz.

• Aile Mahkemesi Harç ve Gider Hesaplama

• Asliye Hukuk Mahkemesi Harç ve Gider Hesaplama

Asliye hukuk mahkemesinde dava değeri 25.038 TL ve daha az olan davalar için;

Dava değeri 25.038 TL üzeri peşin harç dava değerine bağlı olarak değişiyor. Asliye hukuk dava değeri 25.038 TL ve daha az olan davalarda:

Örnek; 30.000 TL için;

• Sulh Hukuk Mahkemesi Harç ve Gider Hesaplama

Sulh hukuk mahkemesinde dava değeri 25.038 TL ve daha az olan davalar için;

Dava değeri 25.038 TL üzeri peşin harç dava değerine bağlı olarak değişiyor. Sulh hukuk dava değeri 25.038 TL ve daha az olan davalarda:

Örnek; 30.000 TL için;